آجر قزاقی
آجر قزاقی چیست؟
آجرهای قزاقی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی به حساب می‌آیند. تاریخچه کاربرد آجر قزاقی و استفاده از آنها به دوران باستان باز می‌گردد. در حقیقت این آجرها از تمدن‌های قزاق و بلوچی‌ها وارد صنعت ساختوساز سنتی و قدیمی ایران شده‌اند و تا کنون با همان ساختار در ساختمان‌سازی به کار می‌روند. این ماده محبوب ساختوساز از خاک رس و مواد معدنی دیگر مانند شن تولید می‌شود. به طوریکه پس از آماده شدن ملات اصلی، در قالب‌هایی یک اندازه و منظم قرار گرفته و در کوره‌های آجرپزی پخته، سفت و آماده استفاده می‌گردد.
با توجه به نوع ساختار و مواد اولیه‌ای که در ساخت این مصالح قدیمی ساختمانی به کار می‌رود، آنها مقاومت بسیار زیادی در برابر حرارت داشته و از زیبایی و دوام بالایی برخوردار هستند. به همین دلیل ساختمان‌هایی که از دوران قدیم تاکنون از آنها باقی مانده، توانسته‌اند دوام و استحکام خود را در طول زمان حفظ نمایند. آجرهای قزاقی به دلیل ساختار محکم و ظاهر زیبایی که دارند، امروزه به عنوان مصالح ساختمانی در ساختوساز، طراحی دکوراسیون داخلی و مرمت بناهای قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربرد آجر قزاقی
آجرهای سنتی یا قزاقی یادگاری از دوران باستان بوده و تا به امروز نیز در صنایع ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند، بنابراین مصارف کاربرد بسیاری داشته که به موارد زیر دسته‌بندی می‌گردد.
- ساختوساز ساختمانی: هر چند آجرهای قزاقی به صورت دستی ساخته می‌شوند، اما ساختار تولید آنها به گونه‌ای است که از مقاومت و پایداری بسیار بالایی در برابر عوامل فرسایشی و جوی برخوردار هستند. به همین دلیل به عنوان عنصر اصلی در ساختوساز بناهای مسکونی و تجاری شناخته می‌شوند.
- دیوارکشی: این مصالح ساختمانی به دلیل ظاهر زیبا و رنگ‌های چشم‌نوازی که دارند، برای آجر کشی دیوارهای خارجی ساختمان به کار گرفته می‌شوند.
- نمای بیرونی: آجرهای قزاقی را میتوان به عنوان متریالی برای نمای ظاهری ساختمان‌ها به کار برد. به طوریکه استفاده و کاربرد آجر قزاقی به‌عنوان متریال خارجی، منجر به استحکام و اصالت ساختمان می‌شود.
- آجر فرش: آجرهای قزاقی به دلیل تحمل بالا در برابر فشار و ضربه، همچنین برخورداری از ضخامت مناسب برای استفاده در کف ساختمان‌ها به عنوان کفپوش، گزینه مناسبی به حساب می‌آیند. بنابراین امروزه به عنوان پوششی برای کف ساختمان‌ها، حیاط ویلاها، تراس‌ها، حیاط پشتی یا کف رستوران‌های سنتی به عنوان متریال اصلی به کار می‌روند.
- دکوراسیون داخلی: استفاده به عنوان مصالح تزئینی در ساختمان، برای نماسازی داخلی از دیگر کاربردهای این محصولات محسوب می‌شود. در واقع این آجرها به دلیل ظاهر زیبا و طبیعی که دارند، گرما و زیبایی خاصی در فضای داخلی به وجود می‌آورند. استفاده در اپن آشپزخانه‌ها، راهروها، اتاق خواب، دکوراسیون‌های اداری، ستون‌های داخلی ساختمان نمونه‌هایی از موارد مصرف آنها در داخل ساختمان به حساب می‌آید.
- مرمت بناهای قدیمی: به عنوان یکی از مهم‌ترین گزینه‌های استفاده از آجرهای قزاقی میتوان به بازسازی و مرمت بناهای قدیمی، حفظ فرهنگ و صنعت معماری گذشته اشاره نمود.
انواع آجر قزاقی
امروزه برای سهولت استفاده از آجرهای قزاقی، آنها را در مدل‌ها و انواع مختلفی تولید می‌کنند. بنابراین تقسیم‌‌بندی‌های مختلفی از لحاظ شکل ظاهری و رنگ‌بندی برای این آجرها وجود دارد که باید به صورت جداگانه هر یک از آنها را بررسی نمود. برای آشنایی شما با این دسته‌بندی‌ها در ادامه به معرفی هر کدام از انواع مختلف این آجرها می‌پردازیم.
اشکال گوناگون آجرهای قزاقی
مهم‌ترین و اصلی‌ترین تقسیم‌بندی آجرهای قزاقی، مربوط به شکل ظاهری آنها است که بر این اساس به انواع مختلف زیر با مشخصات فنی و ظاهری متفاوت تقسیم می‌گردند.
آجرهای قزاقی رستیک
برای آشنایی با کاربرد آجر قزاقی رستیک در ساختوساز باید بدانید این آجرها شکل ظاهری نامنظم و طبیعی دارند و بر روی آنها حفره‌های مختلف قابل تشخیصی قرار گرفته است. استفاده از این آجرها در ساختمان‌سازی ظاهری قدیمی و سنتی به ساختمان می‌بخشد. به همین دلیل آنها بیشتر برای بازسازی نماهای قدیمی و ساخت ساختمان‌های با نمای سنتی به کار می‌روند. از موارد مصرف آجرهای رستیک میتوان به دکوراسیون داخلی ساختمان، نماسازی بیرونی، ایجاد فضای سنتی در اتاق پذیرای و دیگر قسمت‌های ساختمان اشاره نمود.
آجرهای قزاقی پلاک
این محصولات سطح بسیار صافی دارند و روی آنها هیچ لکه و حفره‌ای قرار نگرفته است. به همین دلیل اغلب از آنها برای ساخت نماهای سنتی ساختمان‌های مدرن‌تر استفاده می‌کنند.
کاربرد آجر قزاقی کامل
این آجرها نیز دارای سطحی نسبتاً صاف بوده، ضخامت بیشتری نسبت به انواع دیگر دارند و در رنگبندیهای متنوعی تولید می‌شوند. بنابراین بیشتر برای مرمت ساختمان‌های سنتی و ساخت بناهای قدیمی به‌کار می‌روند. در حقیقت آجرهای قزاقی کامل یا توجه به نوع ساختاری که دارند گزینه مناسبی برای ایجاد دیوارهای سه‌بعدی در نمای ساختمان محسوب می‌شوند. به همین دلیل امروزه مورد توجه بسیاری از معماران و طراحان دکوراسیون ساختمان قرار گرفته‌اند.
آجرهای سنتی قزاقی نیمه
این آجرها بیشتر جهت سه‌بعدی کردن یا برجسته‌سازی نماهایی که توسط آجرهای قزاقی پلاک تولید می‌شوند به کار می‌روند. بنابراین برای نماسازی فضای داخل یا خارج ساختمان‌ها میتوان از آنها استفاده کرد.
کاربرد آجر قزاقی کف
همانطور که از نام این آجرها مشخص است به دلیل مقاومتی که در برابر فشار و ضربه دارند، گزینه مناسبی برای استفاده در کف ساختمان‌ها به‌عنوان کفپوش محسوب می‌َشوند.
کاربرد آجر قزاقی ال
این آجرها به گونه‌ای تولید شده‌اند که بیشتر در گوشه‌های ساختمان برای تکمیل کردن مراحل نماسازی، به وسیله آجرهای کامل به‌کار می‌روند.
انواع رنگبندیهای آجرهای قزاقی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که باعث محبوبیت کاربرد آجر قزاقی در ساختمان‌سازی به خصوص در دکوراسیون داخلی و بیرونی ساختمان‌ها شده، رنگ‌های طبیعی و زیبایی است که این مصالح ساختمانی دارند. بنابراین در یک دسته‌بندی دیگر این محصولات را با توجه به رنگ آنها به انواع آجرهای قزاقی گلبهی، زرد یا نخودی، قرمز و ابلق تقسیم‌بندی می‌کنند. یکی از ویژگی‌های رنگی که در این آجرها به کار رفته، طبیعی بودن و غیر شیمیایی بودن آن است. به همین دلیل رنگ آجرها در طول زمان تغییر نکرده و دچار فرسایش نمی‌شود. همچنین باید بدانید تنوع رنگی در این آجرها به میزان حرارت و زمانی که در کوره‌های آجرپزی قرار می‌گیرند بستگی دارد.
مشخصات فنی آجر قزاقی
روش ساخت آجرهای قزاقی که از دوران باستان تاکنون در معماری سنتی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند با تعییرات کمی مواجه شده است. این محصولات در قدیم به صورت خشت‌های آجری تولید می‌شدند به این روش که پس از آماده‌سازی مصالح اولیه، در قالب‌های چوبی یک اندازه‌ای قرار گرفته و پس از خشک شدن جلوی آفتاب آماده استفاده بودند.
به مرور زمان با ساخت کوره‌های آجرپزی، ساخت این آجرها پیشرفته‌تر گردید. بنابراین از آن زمان تاکنون این محصولات پس از قالب‌گیری، در کوره‌های جدید تحت فشار و حرارت بالا قرار گرفته و تولید می‌گردند. با توجه به اینکه این آجرها از خاک رس سرنج شده تولید می‌شوند، وقتی که تحت دمای بالای کوره‌ها قرار می‌گیرند، استحکام و مقاومت بسیار زیادی پیدا می‌کنند. به همین جهت همچنان از اصلی‌ترین مصالح ساختمانی به حساب می‌آیند.
آجرهای سنتی یا قزاقی به شکل مکعب مستطیل ساخته شده و رایج‌ترین سایزی که برای آنها در نظر گرفته می‌شود، 5/5×20 با ضخامت‌های 10، 5.5 و 3.5 سانتی‌متر است. هنگام بررسی و شناخت کاربرد آجر قزاقی و مشخصات فنی آن باید بدانید، امروزه نوع دیگری از این آجرها که به نام آجرهای ختایی معروف هستند، به شکل مکعب‌های مربعی در اندازه 20 × 20 با ضخامت 5.5 سانتی‌متر ساخته می‌شوند. لازم به ذکر است سایزهای مختلف این محصولات با توجه به محل مصرف و کاربردی که دارند تولید شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل هنگام خرید، علاوه بر رنگ‌ها و مدل‌های مختلف آنها، باید توجه ویژه‌ای به محل کاربرد و سایزهای متفاوت آجر قزاقی داشته باشید.
ویژگی آجر قزاقی چیست؟
آجرهای قزاقی با توجه به نوع ساختار و روش تولیدی که دارند، به عنوان یکی از مصالح ساختمانی، از ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی برخوردار هستند.. این محصولات به هیچ عنوان شوره یا کپک نمی‌زنند و در مقابل تغییرات آب و هوایی، سرما و گرمای هوا مقاومت بالایی دارند. آجرهای قزاقی نگهداری آسانی داشته و به مراقبت خاصی نیاز ندارند. به همین دلیل میتوان گفت ماندگاری و طول عمر بالا از مهم‌ترین ویژگی‌های آنها به حساب می‌آید. از طرفی ظاهر زیبا و سنتی که این آجرها در ساختمان‌ها به وجود می‌آورند در هیچ متریال دیگری دیده نمی‌شود.
علاوه بر آن در صورتی‌که این محصولات به درستی نصب گردند، مانع نفوذ رطوبت به ساختمان خواهند شد و استفاده از آنها منجر به افزایش عمر ساختمان می‌گردد. همچنین به دلیل ساختار متخلخلی که آجرهای قزاقی دارند، به صورت طبیعی عایق مناسبی در برابر گرما و سر و صدا محسوب می‌شوند. بنابراین استفاده از آنها در نمای خارجی ساختمان، تا حدود بسیار زیادی صداهای بیرونی ساختمان را خنثی می‌کند. سهولت در نصب، عدم نیاز به شست‌وشو، حمل‌و‌نقل آسان و ساختار هماهنگ با طبیعت از دیگر مشخصات و ویژگی‌های این محصولات به حساب می‌آیند.
مزیت‌ها و کاربرد آجر قزاقی در ساختوساز بسیار زیاد است که به بیان برخی از آنها پرداختیم. در کنار تمامی این ویژگی‌ها، آجرهای سنتی نیز مانند سایر مصالح ساختمانی، دارای معایبی نیز بوده که یکی از بزرگترین آنها وزن سنگین این محصولات به حساب می‌آید. از این‌رو برای ار بین بردن این ایراد، امروزه مدل‌های صنعتی و مصنوعی آنها نیز تولید می‌گردند که به عنوان نمونه میتوان از آجرهای هلندی نام برد. این محصولات ظاهری مانند آجرهای قزاقی دارند و از مصالحی مانند سیمان، سنگ‌ریزه و پوکه‌های صنعتی ساخته می‌شوند. به همین دلیل از وزن کمتری نسبت به آجرهای خشتی برخوردار هستند.
